TNĐT - Bới Lông Tìm Vết

 Chắc hẳn chúng ta thỉnh thoảng vẫn nghe ai đó nhắc đến câu "bới lông tìm vết", nhưng chúng ta có thể biết rõ xuất xứ câu thành ngữ nầy từ đâu và tại sao hay không?   


Bên dưới là nguyên văn một bài viết của anh Dương Trọng Hiếu.    Tứ Diễm đã xin phép để được đăng vào trang blog.   Cám ơn anh Hiếu nha






BỚI LÔNG TÌM VẾT
(Trích trong "Kể chuyện thành ngữ tục ngữ", câu 31 - NXB KHXH 1994)

Thành ngữ "bới lông tìm vết" xuất phát từ thành ngữ Hán Việt "suy mao cầu tì". Trong tiếng Việt, thành ngữ này được dùng để chỉ hành vi của những người hay bới móc khuyết điểm, thiếu sót của người khác.

Trước hết, hành động "bới lông tìm vết" được thực hiện khi xem xét các loại chim đẹp. Ngày xưa bên Trung Hoa hay mở các hội thi chim. Chim đẹp ở bộ lông và dáng điệu. Chim quý ở tiếng hót. Những điều này lộ ra ở bên ngoài, rất hiển nhiên, có thể nhận biết dễ dàng và chính xác. Một khi đã bới lông để dò tìm những vết xấu thân thể có thể bị che khuất dưới lớp lông đẹp của chim có nghĩa là về vẻ đẹp của bộ lông, của dáng điệu, của tiếng hót, những tiêu chí khách quan, có tính chất truyền thống, đã được thừa nhận nhưng vì chủ quan không muốn thừa nhận, hoặc muốn đánh sụt giá vẻ đẹp của chim. Đó là một sự cố tìm moi móc không thiện ý nhằm làm giảm giá trị của loài vật này. Với  nhận thức đó, người dân gắn việc "bới lông tìm vết" với hành vi cố tìm moi móc khuyết điểm của  người khác để hạ thấp uy tín của họ.

Trong vận dụng ngôn ngữ, thành ngữ "bới lông tìm vết" có thể được sử dụng linh hoạt để nhấn mạnh ý nghĩa biểu đạt của nó.

        Bới lông mựa nỡ tìm nơi vết
        Cũng có khi kinh, cũng có quyền
        (Hồng Đức quốc âm thi tập)

Gần nghĩa với thành ngữ "bới lông tìm vết" là thành ngữ "vạch lá tìm sâu".



Dương Trọng Hiếu


Mời xem thêm các bài viết khác trong phần Thành Ngữ - Điển Tích