TNĐT - Ba Que Xỏ Lá

Trong cuộc sống thường ngày, đôi khi chúng ta được nghe nhắc đến một số câu thành ngữ điển tích và cũng hiểu được ngụ ý ẩn chứa khi dùng, nhưng lại có thể không hiểu rõ căn nguyên tại sao lại có câu thành ngữ điển tích đó.  

Nếu muốn tìm hiểu thêm về câu thành ngữ "Ba Que Xỏ Lá", xin mời cùng đọc tiếp theo nha




Bên dưới là nguyên văn một bài viết của anh Dương Trọng Hiếu.   Tứ Diễm đã xin phép để được mang vào góc nhỏ nầy.  Xin cám ơn anh Dương Trọng Hiếu.


BA QUE XỎ LÁ

Trong thời Pháp thuộc, có một bọn người chuyên tổ chức những "trò chơi có thưởng".  Trò chơi của bọn họ gồm một cái que  và ba chiếc lá.  Mỗi lá có đính một chiếc vòng nhỏ ở cuống.  Người chơi cầm cái que nhỏ xỏ vào ba vòng này. Mỗi người chỉ được xỏ một lần.  Người nào xỏ vào được một lúc cả ba lá và nhấc được chúng lên thì được lĩnh thưởng.  Ai xỏ trật, tức xỏ không vào lá nào hoặc chỉ vào một trong ba lá, sẽ mất toi số tiền đặt cược[1].

Cũng liên quan tới trò chơi này, có người kể lại cách thức chơi của bọn chủ trò có khác chút ít.  Chúng thường dùng ba que nhỏ, trong đó chỉ có một que xỏ vào chiếc lá rồi chìa cho mọi người xem.  Chúng tuyên bố rằng nếu ai rút trúng que có chiếc lá khi chúng nắm tay lại thì người đó trúng thưởng.  Ngược lại, người chơi sẽ mất số tiền đặt cược [1] trước.  Dù chơi theo cách thức nào đi nữa, thì bọn chủ trò vẫn có nhiều mưu mẹo, khiến cho người chơi bao giờ cũng thua cuộc.  Vì thế, người ta mới gọi bọn chủ trò là bọn "ba que xỏ lá" với hàm ý là bọn bịp bợm, lừa đảo, dối trá.  Từ cách thức chơi thứ nhất, nhiều người cho rằng hình thức ban đầu của "ba que xỏ lá" là "xỏ lá ba que"[2].

Sở dĩ có sự thay đổi này là do việc đọc chệch cho thuận miệng, dễ đọc, dễ nhớ.

Thành ngữ "ba que xỏ lá" dần dần được mở rộng phạm vi xử du.ng. Nó được dùng để chỉ tất cả những hạng người lừa lọc, bịp bợm, đểu cáng.

Trong quá trình xử dụng, thành ngữ "ba que xỏ lá", được tách thành hai vế "ba que", "xỏ lá". Các bộ phận được tách ra này đã gia nhập vào vốn từ vựng tiếng Việt. Về ý nghĩa, các từ "ba que", "xỏ lá" được dùng tương tự như thành ngữ "ba que xỏ lá". So sánh:
        - bọn ba que
        - bọn xỏ lá
        - bọn ba que xỏ lá

Dương Trọng Hiếu


Mời xem thêm các bài viết khác trong phần Thành Ngữ - Điển Tích 

========================
Chú thích của người trích dẫn - DTH:

[1] Theo Từ Điển Tiếng Việt của Hoàng Phê thì chữ "cược" và chữ "cuộc" cùng nghĩa, chỉ là khác nhau về khẩu ngữ.     Như vậy "tiền cược" ở đây chính là tiền đặt cuộc/cọc, nói gọn là "tiền cuộc".

[2] Nguyên văn câu này phải viết như sau mới có lý:     "Từ cách thức chơi thứ nhất, nhiều người cho rằng hình thức ban đầu của "ba que xỏ lá" là "xỏ que ba lá."     Có lẽ đây là sơ suất của người duyệt bản thảo hay  của ấn công khi xếp chữ.