Cũng vì có vô số loại đất được bán khiến ai chưa quen có thể sẽ bị rối mắt, vì nào là potting soil, top soil, garden soil, black magic eco-soil, seed starter, indoor soil, outdoor soil, premium soil, pro-mix soil, vv.. vv.. rồi còn cactus & palm & citrus soil, organic mix soil, cactus and succulent soil mix, planting mix, orchid mix, all purpose planting mix, quick soil mix, bamboo soil mix, vv.. vv..
Bên dưới là hình một số loại bao đất được bầy bán trên thị trường . Có thể click vào hình để xem rõ hơn
Trong bài viết nầy Tứ Diễm xin chia sẻ một số diều liên quan tới các loại đất thường được xử dụng trong việc làm vườn trồng trọt tại nhà theo kiểu nghiệp dư.
Như đã nhắc đến ở trên, trong bài nầy, chúng ta chỉ tìm hiểu sơ qua về một số loại đất thường dùng khi trồng hoa rau trái tại nhà cho vui theo kiểu giải trí, chứ không có ý lạm bàn sâu vào chi tiết việc trồng tỉa theo kiểu chuyên nghiệp của nhà vườn.
MỘT SỐ LOẠI ĐẤT CĂN BẢN và CẤU TRÚC
Đầu tiên, có lẽ chúng ta cũng nên tìm hiểu sơ qua một số khái niệm căn bản về đất, chẳng hạn như một số loại đất chính hiện hữu trong thiên nhiên cùng cấu trúc của các lớp đất.
Có thể tóm tắt Đất là sự kết hợp của một số nguyên tố chính yếu theo tỷ lệ như sau
Đất có thể xem như một sự kết hợp giữa ba loại nguyên tố chính là sand, clay và silt cùng một số các chất khoáng và phân bón hữu cơ do xác của động vật hay thực vật phân hủy một cách tự nhiên theo thời gian. Tùy theo tỷ lệ của các nguyên tố nầy mà tạo ra nhiều loại đất có tính chất khác nhau; mời xem thêm chi tiết trong hình minh họa bên dưới cho dễ hiểu hơn sự kết hợp nầy để tạo ra các loại đất được gọi tên như: clay soil, sandy soil, silty soil, sandy clay soil, sandy clay loam soil, sandy loam soil, loamy sand soil, silty clay soil, silty clay loam soil, silty loam soil, vv.. vv...
Đất giúp giữ nước và độ ẩm cần thiết cho các loại thực vật. Loại đất "Silt loam" giữ và cung cấp nước cùng độ ẩm tốt nhất cho các loại cây rau trái. Loại đất sét "Clay soil" khó thoát nước và không thể cung cấp đủ độ ẩm cho các loại cây trồng trên đất sét. Đất cát "sandy soil" dễ thoát nước nên khó có thể giữ và cung cấp độ ẩm cùng nước đủ cho cây trái. Do đó, tùy theo tính chất của từng loại cây hoa rau trái mà nên chọn loại đất trồng phù hợp.
Nếu phải trồng các loại cây rau trái cần nhiều nước và độ ẩm ở những vùng đất khô cằn hay nhiều cát, có thể trộn thêm peat moss và compose để cung cấp thêm chất mầu mỡ và giúp đất giữ nước cùng độ ẩm tốt hơn. Với những vùng đất sét (clay soil) việc trộn thêm peat moss sẽ giúp đất tơi xốp, bớt dính bết nhau hơn, giúp dễ thoát nước hơn và cũng giúp các loại vi sinh vật sống trong đất có môi trường thích hợp để sinh trưởng giúp đất trở nên mầu mỡ tốt hơn. Đương nhiên việc nầy sẽ cần thời gian, chứ không thể một sớm một chiều mà thấy ngay kết quả rõ rệt. Tuy việc trộn thêm peat moss hữu dụng, nhưng cũng nên lưu ý là peat moss có tính acid, cần pha trộn với tỷ lệ thích hợp để không làm ảnh hưởng tói độ pH cần thiết cho loại cây rau trái muốn trồng. Nếu cần, có thể trộn thêm chất vôi "lime" để trung hòa bớt tính acid và cung cấp thêm chất calcium cho cây rau trái.
Peat moss có độ hút và giữ nước rất cao (khi sũng nước peat moss có thể nặng hơn gấp 20 lần so với lúc khô), nên còn có thể rải và cào peat moss thành một lớp mỏng khoảng 1/4 tới 1/2 inches lên bãi cỏ với mục đích giúp cỏ giữ được độ ẩm và nước nhất là vào những lúc thời tiết nóng bức ít mưa. Tuy nhiên cũng nên lưu ý về độ pH trong đất, nếu cần nên rải thêm chất vôi "lime" để trung hòa bớt tính acid và cung cấp thêm chất calcium cho cỏ.
Soil Layers
Có thể click vào hình để xem rõ hơn
Nếu không được vun xới bồi đắp cho đúng cách thì từ từ theo thời gian sự mầu mỡ của đất sẽ suy thoái dần dần cho tới khi cạn kiệt trở thành đất khô cằn như sa mạc
Mời xem thêm chi tiết trong video clip bên dưới
Video Clip #1: Soil Types and Soil Structure
NÊN MUA ĐẤT LOẠI NÀO?
Khi đã tính tới việc trồng trọt tại nhà, ngoài việc tìm hiểu để biết đất trong vườn thuộc loại nào (sandy soil, clay soil, silty soil, vv.. vv..), có độ pH bao nhiêu (acid soil hay basic soil), việc mua thêm đất cùng các loại phân bón (vô cơ hay hữu cơ) để bồi đắp độ mầu mỡ cho đất thật khó tránh khỏi. Nhưng chúng ta cần nên mua loại đất nào trong rất nhiều loại đất dược bầy bán ở tiệm? Xin mời xem thêm chi tiết trong video clip #2
Video Clip #2: What Kinds of Soil to Buy?
Có thể tạm hiểu nôm na như sau:
- potting soil là loại đất thích hợp với các loại cây trồng trong chậu. Sẽ chia ra hai loại: indoor soil (đất cho cây trồng trong chậu trong nhà) và outdoor soil (đất cho cây trồng trong chậu ngoài nhà).
- top soil là loại đất thường được quảng cáo bán sale vào dịp đầu mùa. Loại đất nầy thường dùng đổ thêm lên bề mặt đất nơi trồng rau trái hay trên các bãi cỏ để bồi đắp thêm cho lượng đất cũ trong mùa trước
- garden soil là loại đất thường dùng cho nơi để trồng rau trái
- seed starter là loại đất rất xốp, nhẹ, giữ độ ẩm cao, được pha trộn sẵn thích hợp cho việc ươm hạt
- premium soil là loại đất đã được chọn lọc kỹ hơn, giá bán cũng đắt hơn top soil, garden soil
- pro-mix soil là loại đất đã được trộn thêm các chất N-P-K theo tỷ lệ ghi chú ngoài bao bì, coi như có thêm chất dinh dưỡng để nuôi cây hoa rau trái
- cactus & palm & citrus soil là loại đất có tính acid được pha trộn thích hợp với các loại cây Cactus (xương rồng), Palm (cây Cọ), Citrus (các cây thuộc họ nhà Chanh), vv.. vv..
- organic mix soil là loại đất được chọn lọc, và đã pha trộn thêm phân bón hữu cơ (organic), thích hợp cho việc trồng các loại rau củ organic
- cactus and succulent soil mix là loại đất được pha trộn phù hợp với cây Cactus (Xương Rồng) và các cây tương tự thuộc loại có mủ (Succulent)
- orchid mix là loại đất dành riêng để trồng một số loại lan
- all purpose planting mix là loại đất được pha trộn để trồng cây chung chung, không phân biệt rõ rệt dành riêng cho loại cây nào cả
- quick soil mix là loại đất cũng đã được pha trộn sẵn, theo ghi chú trên bao bì
- bamboo soil mix là loại đất pha trộn thích hợp với các loại cây tre trúc
Nói chung thường trên mỗi loại bao bì đều có ghi chú chi tiết kèm theo lời chỉ dẫn cách xử dụng . Chịu khó đọc sẽ biết nên mua loại nào, không cần mua loại nào
MỘT SỐ CÁCH TỰ PHA TRỘN ĐẤT
Dẫn chưa tới nỗi "tấc đất tấc vàng" nhưng đất được bán theo từng bao lớn nhỏ nhiều loại, từ loại bao nhỏ 1 L, 2L, 10 L, 20 L, 25L, 30L, vv.. vv... hay là bán theo từng thước khối (cubic yard, cubic meter). Coi vậy cũng khá hao tiền, nhất là khi mua các loại đất trồng trong chậu (potting soil) vì giá bán đắt hơn mà thường cần thay đất mới mỗi mùa nếu muốn kết quả thu hoạch tốt hơn.
Việc tự pha trộn đất sẽ rất hiệu quả vừa giúp tiết kiệm tiền, vừa giúp tạo ra loại đất phù hợp cho mỗi loại rau trái khác nhau, vừa mang lại sự hứng thú khi thấy rau trái mọc tươi tốt xứng với công sức mình đã bỏ ra
Video Clip #3: Making Your Own Inexpensive Potting Mix
Trong video clip chỉ dẫn cách tự pha trộn để có loại đất thích hợp cho việc trồng rau trái trong chậu, thay vì phải đi mua potting soil khá đắt thì có thể tự làm ở nhà theo tỷ lệ như sau:
- 2 five gallon buckets full peat moss
- 1 five gallon bucket Well rotted horse manure or compost or worm castings
- 1 and 1/2 cup Garden lime
- 1 large coffee can full of perlite
- 1 handful of epsom salts
Video Clip #4: Make Low Cost Potting Soil
Video Clip #5: What is Orchid Potting Mix?
Video Clip #6: Organic Potting Mix
TỰ PHA TRỘN POTTING SOIL
Ngoài các cách ở trên, có thể tự pha trộn theo cách như sau
- Peat Moss nên được đổ vào thùng hay bồn chứa cho thấm nước, sương và không khí khoảng 2 - 3 tuần trước khi xử dụng. Nếu không có mưa, nên thường xuyên tưới nước mỗi ngày giữ cho peat moss được ẩm
- Trộn 1 phần Peat Moss với 1 phần Garden Soil và 1 phần Perlite (nếu không có Perlite, có thể thế bằng Cát hạt thô loại dùng xây nhà). Nhớ phải xới và trộn cho thật đều các thứ lẫn với nhau
- Trộn thêm ít hạt fertilizer 14-14-14 theo tỷ lệ 1/2 muỗng canh (table spoon) cho mỗi gallon hỗn hợp vừa pha trộn ở trên, rồi xới trộn cho thật đều Như vậy là đã có một loại đất giầu chất dinh dưỡng thích hợp để trồng rau trái trong chậu
Tứ Diễm sẽ viết thêm sau
Posts
0 comments: