Saturday 10 December 2011

Phiếm - Tậu Trâu, Lấy Vợ, Làm Nhà...


Taäu Traâu, Laáy Vôï, Laøm Nhaø...

Töù Dieãm

"Traêm naêm coøn coù gì ñaâu, mieáng traàu lieàn vôùi con traâu moät vaàn".  Thôøi baây giôø mieáng traàu ñaõ ngaøy caøng hieám thaáy.  Vaäy coøn hoï nhaø Traâu thì sao? 


Töông truyeàn, traâu röøng (Bubalus bubalis) ñöôïc xem laø toå tieân cuûa doøng hoï nhaø Traâu, khôûi nguoàn töø vuøng ñaàm laày Ñoâng Nam AÙ nhieät ñôùi aåm thaáp vaø coù gioù muøa, ñaõ toàn taïi töø ít nhaát hôn vaøi chuïc vaïn naêm roài.  Caùc nhaø coå sinh hoïc vaø khaûo coå hoïc ñaõ phaùt hieän ra moät soá xöông traâu boø hoùa thaïch raûi raùc trong caùc hang ñoäng thuoäc vuøng Laïng Sôn (nhö hang Thaåm Khuyeân, Phai Veä, Keùo Leøng), Hoøa Bình (hang Huøm), Haø Tónh (hang Thaåm OØm) vaø Baéc Sôn.  Döïa theo nhöõng maãu vaät hoùa thaïch söu taäp ñöôïc, coù theå thaáy hoï nhaø Traâu ñaõ ñöôïc loaøi ngöôøi thuaàn phuïc vaø nuoâi döôõng ít nhaát cuõng hôn naêm, saùu ngaøn naêm nay, töø cuoái thôøi ñaù môùi, khôûi nguoàn vôùi vieäc troàng luùa ôû vuøng ñoàng baèng ven bieån vaø caùc thung luõng chaân nuùi.  Coù taøi lieäu cho raèng töø 3000 naêm tröôùc Coâng Nguyeân, hoï nhaø Traâu ñaõ ñöôïc thuaàn döôõng ôû vuøng soâng AÁn vaø Löôõng Haø (Irac) thuoäc chaâu AÙ.  ÔÛ Trung Quoác, töø 2000 naêm tröôùc Coâng Nguyeân, Traâu ñaõ du nhaäp töø phöông Nam vaø baét ñaàu ñöôïc tham döï vaøo haøng gia suùc.  Khoaûng töø naêm 723 sau Coâng Nguyeân, hoï nhaø Traâu ñaõ baét ñaàu hieän dieän taïi thung luõng Jordan.  Keå töø ñoù, nhaø Traâu ngôø ngheäch bò laâm vaøo caûnh "aùch giöõa ñaøng, quaøng vaøo coå", phaûi cam chòu caùi soá kieáp "con traâu ñi tröôùc, caùi caày theo sau".  Phaûi chaêng cuõng vì theá neân moái duyeân giöõa caây luùa vaø con traâu cöù gaén boù vôùi nhau, quyeán luyeán khoâng rôøi khieán ngöôøi ta phaûi ví von "gaùi gaàn trai, traâu gaàn maï". 

"Chaên traâu chaû bieát maët traâu".  Vaäy maøy ngang muõi doïc hoï nhaø Traâu ra sao maø ngöôøi ta öa ví von "ñaàu traâu, maët ngöïa"?  Thoaït nhìn thì "con traâu ñen loâng möôït, caùi söøng noù veânh veânh, noù cao lôùn leânh kheânh, chaân ñi nhö ñaäp ñaát" (thô Traàn Ñaêng Khoa).  Ngoaøi loaïi traâu ñen vôùi maàu da xanh ñen, coøn coù loaïi traâu baïch bieán coøn goïi laø traâu traéng vôùi maàu da saùng hoàng.  "Khoaùy söøng, khoaùy soï, khoaùy tai".  Hoï nhaø Traâu thöôøng coù khoaûng töø moät ñeán chín khoaùy laø nhöõng voøng loâng xoaén, coù theå cuøng chieàu hay ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà vaø coù vò trí, kích thöôùc, hình daùng khaùc nhau. 

"Buïng traâu laøm sao buïng boø laøm vaäy", nhöng noùi vaäy maø hoång phaûi vaäy aø nha.  "Troâng maët maø baét hình dong", nhìn thoaùng qua, hoï nhaø Traâu to xaùc, naëng neà, thaân ngaén vaø buïng böï nhö caùi chum coù veû xueà xoøa, giaûn dò vaø hôi keùm beà nhan saéc neáu so vôùi hoï nhaø Boø.  Nhöng buø laïi Traâu ta ñöôïc noåi troäi ôû boä söøng cong vuùt nhoïn hoaét ñaày veû oai phong, neân cuõng vôùt vaùt laïi ñöôïc chuùt... maët muõi.  Traâu röøng chaâu AÙ coù caëp söøng daøi nhaát trong soá caùc loaøi thuù coù söøng treân theá giôùi.  Hoï nhaø Traâu coù ñuû ñaàu, mình, ñuoâi vaø boán chaân.  Moãi baøn chaân coù moùng söøng cöùng, khoûi phaûi caàn ñi laøm nails, khoûi caàn sôn pheát vaãn ñen boùng, theo model "guoác chaün" (Artiodactyla) raát thích hôïp vôùi ngheà... keùo caày.  Ñuoâi Traâu ngaén vaø thaúng, chæ coù moãi moät tuùm loâng nhoû ôû phaàn cuoái, neân khoâng theå xua ruoài muoãi (noùi chi laø gieát).  "Ngöu aåm Hoaøng Haø", khoâng chæ ham uoáng, Traâu ta coøn coù caùi neát sieâng aên.  Nhôø bao töû thieät böï coù tôùi boán ngaên, hoï nhaø Traâu luoân taän duïng moïi cô hoäi ñeå "saïch saønh veùt cho ñaày buïng tham" taát caû caùc loaïi nguõ coác laãn rôm coû, nhoài thaät chaët bao töû, ñeå daønh ñeán khi nhaøn roãi môùi ñem ra... nhai laïi. Voán muø chöõ laïi haùu aên, Traâu ta chaúng bieát "diet" laø gì neân voøng soá hai cuûa hoï nhaø Traâu phaùt trieån maïnh hôn haún hai voøng coøn laïi.  Nhôø baûn tính voâ tö, Traâu luoân haøi loøng vôùi "nhan saéc Trôøi cho" cuûa mình, vaãn aên, uoáng, laøm vieäc aøo aøo "khoeû nhö traâu".  Ñoù cuõng laø nieàm töï haøo cuûa hoï nhaø Traâu vì "yeáu traâu cuõng baèng boø khoûe" duø sao thì "traâu gaày cuõng taày boø gioáng" (traâu duø gaày vaãn maïnh hôn boø gioáng maäp).

"Ñaàu traâu" ñöôïc ngöôøi ta nhaéc nhôû nhieàu roài neân khoûi caàn phaûi taû.  "Ñaõ coù söøng thì ñöøng haøm treân".  Ngoaøi caëp söøng, moùm laø ñieåm "noåi baät" nhaát vì hoï nhaø Traâu voán chæ coù moãi moät haøm raêng döôùi vôùi nhöõng caùi raêng cöûa raát lôùn.  Chaéc cuõng vì vaäy maø chæ thaáy quaûng caùo hình aûnh "con boø cöôøi" khoe haøm raêng traéng, chöù chaúng ai bieát "con traâu cöôøi" xaáu ñeïp ra sao.  Neáu quan saùt kyõ, seõ thaáy hoï nhaø Traâu khoâng phaûi thuoäc loaïi "haêng reát", maø coù ñeán 32 caùi raêng.  Haøm treân coù saùu raêng haøm sau, saùu haøm tröôùc nhöng khoâng coù raêng cöûa.  Haøm döôùi ngoaøi 12 caùi raêng haøm tröôùc vaø sau, coøn coù theâm taùm caùi raêng cöûa.  Sô sinh Ngheù sau naêm hay möôøi ngaøy ñaõ moïc raêng söõa.  Sau ñoù, caùc raêng söõa naày seõ ñöôïc laàn löôït thay theá baèng nhöõng chieác raêng vónh vieãn.  Döïa theo soá löôïng raêng vónh vieãn, ta coù theå ñoaùn ra tuoåi cuûa hoï nhaø Traâu: ba tuoåi coù hai raêng vónh vieãn, boán tuoåi coù boán raêng, naêm tuoåi coù saùu raêng, saùu tuoåi coù taùm raêng.  Töø sau ñoù, traâu khoâng thay theâm raêng nöõa, chæ coù theå xaùc ñònh tuoåi theo ñoä moøn cuûa raêng vónh cöûu. 

Ñoâi maét Traâu ta hôi hí.  Loâng maøy khoâng thaáy roõ, loâng nheo laïi cuït luûn neân caùc naøng nhaø Traâu khoâng theå ñaù loâng nheo ñöa... gheøn laøm duyeân laøm daùng.  Muõi Traâu hôi teït, loã muõi laïi böï vaø coù seïo (vì bò chuû "xoû muõi daét ñi") nhìn khoâng ñeïp maét chuùt naøo.  Tai traâu veånh, coù hình chieác laù, moïc ôû hai beân ñaàu, linh ñoäng, coù theå ve vaåy ñeå ñuoåi ruoài vaø bieát "ñieác" khi caàn thieát, theo ñuùng tuyeät chieâu "thính tai hoï, ñieác tai caày" gia truyeàn cuûa hoï nhaø Traâu.  Traâu röøng thaät ra cuõng töông töï traâu nhaø, nhöng nhôø soáng lang thang neân thaân hình saên chaéc, to naëng hôn, söøng roäng daøi hôn vaø khi di chuyeån cuõng nhanh, nheï nhaøng hôn traâu nhaø.  Noùi chung, tuy "nhan saéc" cuûa hoï nhaø Traâu khoâng ñöôïc baét maét cho laém, nhöng cuõng chaúng coù veû hung aùc.  Traâu laïi voán aên chay tröôøng töø nhoû, chöa heà saùt sanh, daãu laø gieát moät con ve, con boï (vì coù muoán gieát cuõng khoâng ñöôïc).  Nhöng chaúng hieåu hoï nhaø Traâu taïi sao laïi bò gieo tieáng döõ qua thaønh ngöõ "ñaàu traâu, maët ngöïa"? 

Theo khoa hoïc, Traâu laø gia suùc coù söøng, ngaønh (Chordata), lôùp ñoäng vaät coù vuù (Mammalia), boä guoác chaün (Artiodactyla), nhai laïi (Ruminantia), sinh vaø nuoâi con baèng söõa... traâu.  Tính theo gia phaû, Traâu voán coù hoï haøng baø con xa vôùi boø, thuoäc doøng hoï "Traâu Boø" söøng roãng (Bovidae) thuoäc toäc boø (Bovinae), chia laøm hai loaïi chính: traâu nhaø ñaõ ñöôïc thuaàn hoùa vaø traâu röøng vaãn soáng hoang daïi trong thieân nhieân. 

Hieän nay, ñaùm traâu röøng öa thích caûnh homeless, vaãn coøn soáng hoang daõ ôû nhieàu nöôùc thuoäc vuøng Nam AÙ  (Pakistan, AÁn Ñoä, Bangladesh, Nepal, Bhutan) vaø Ñoâng Nam AÙ (Vieät Nam, Laøo, Thaùi Lan, Campuchia) cuõng nhö ôû vuøng phía Baéc nöôùc UÙc.  Taïi Vieät Nam, chi phaùi traâu röøng homeless tuy khoâng ñoâng ñuùc, nhöng thöôøng thích laõng du doïc theo daãy nuùi Tröôøng Sôn, nhaát laø ôû khu vöïc thuoäc mieàn Taây tænh Thanh Hoùa gaàn vôùi bieân giôùi Laøo. 

Traâu nhaø coøn goïi laø traâu nöôùc, ñöôïc phaân chia laøm hai loaïi chính: traâu soâng (River buffalo) vaø traâu ñaàm laày (Swamp buffalo).  Caû hai ñeàu khôûi nguoàn töø traâu röøng thuaàn hoùa nhieàu ñôøi, nhöng coù soá löôïng nhieãm saéc theå khaùc nhau.  Rieâng ôû chaâu AÙ, nhoùm Traâu nhaø ñöôïc thuaàn hoùa vaø nuoâi döôõng cuõng chia ra nhieàu loaïi, ñöôïc chia laøm naêm nhoùm chính.  Nhoùm traâu Murrah goàm coù caùc gioáng Murrah, Nili-Ravi, Kundi.  Nhoùm traâu Guiarak coù caùc gioáng Surti, Mehsana vaø Jafarabadi.  Nhoùm traâu Uttar Pradesh goàm coù caùc gioáng Bhadawari vaø Tarai. Nhoùm traâu vuøng Trung AÁn goàm caùc gioáng laø Nagpuri, Pandharpuri, Manda, Jerangi, Kalahandi vaø Sambalpur.  Nhoùm traâu vuøng Nam AÁn coù caùc gioáng Toda vaø Nam Kanara.

Traâu Vieät Nam thuoäc gioáng traâu ñaàm laày (Swamp buffalo).  Ñaàu to, söøng daøi thon cong hình baùn nguyeät, traùn phaúng heïp, maët ngaén, moõm roäng, tai to roäng, coå daøi thaúng.  Chaân thaáp, vai ñaày, ngöïc leùp, buïng to, thaân ngaén, moâng thaáp, ñuoâi ngaén, moùng xoeø.  Coù taøi lieäu phaân loaïi traâu ôû Vieät Nam thaønh hai loaïi laø traâu... Ngoá vaø traâu Gieù, chæ khaùc nhau veà taàm voùc.  Traâu Ngoá vôùi voùc daùng to thoâ hôn, da daày thoâ, xöông to, baøn chaân to, moùng hôû thöôøng ôû vuøng nuùi phía Baéc.  Traâu Gieù daùng goïn, thanh nhoû hôn, da moûng boùng hôn, loâng ñen möôït hôn, chaân nhoû vaø moùng khít hôn, thöôøng thaáy ôû vuøng ñoàng baèng mieàn Nam. 

"Traâu ñeû thaùng Saùu, vôï ñeû thaùng Möôøi".  Thoâng thöôøng, caùc baø baàu hoï nhaø Traâu cuõng phaûi "mang naëng" xaáp xæ möôøi thaùng röôõi (305 ñeán 307 ngaøy neáu laø traâu soâng, 320 ñeán 325 ngaøy neáu laø traâu ñaàm laày), moãi laàn thuï thai chæ mang moät thai nhi.  Trong suoát thôøi gian mang thai, caùc saûn phuï Traâu caàn ñöôïc aên uoáng ñaày ñuû dinh döôõng cho caû meï laãn con.  Ñeán ngaøy saép "ñeû ñau", saûn phuï Traâu ñöôïc taém röûa saïch seõ, chaêm soùc raát chu ñaùo vaø ñöôïc phuï giuùp trong khi "khai hoa, nôû nhuïy".  Töø khi caát tieáng... roáng chaøo ñôøi, beù sô sinh Traâu thöôøng ñöôïc goïi laø Ngheù, naëng gaàn 30 kyù.  Ngay sau khi sinh khoaûng moät, hai giôø, Ngheù sô sinh ñaõ baét ñaàu buù söõa meï.  Daï daày cuûa Ngheù sô sinh tuy cuõng chia laøm boán ngaên, nhöng daï muùi kheá chieám gaàn 50% theå tích vaø laø nôi tieâu hoùa chính.  Söõa seõ chuyeån tröïc tieáp töø thöïc quaûn xuoáng daï muùi kheá, maø khoâng ñi qua daï coû.  Trong boán tuaàn ñaàu, Ngheù tieâu hoùa töông töï nhö caùc loaøi gia suùc daï daày ñôn.  Sau boán tuaàn tuoåi, daï daày phaùt trieån hoaøn thieän hôn, ngoaøi vieäc buù söõa meï, nhi ñoàng Ngheù ngoï baét ñaàu taäp aên daëm theâm coû vaø caùc loaïi nguõ coác coù tinh boät.  Soá löôïng söõa uoáng seõ bò caét giaûm daàn, thay theá baèng löôïng coû vaø tinh boät nhieàu hôn.  Qua ñeán taùm tuaàn tuoåi, nhi ñoàng Ngheù coù theå tha hoà aên coû thoaûi maùi vaø taäp taønh "nhai laïi" ñeå chuaån bò... cai söõa sau khi ñöôïc boán, naêm thaùng tuoåi.  Khi böôùc vaøo khoaûng saùu thaùng tuoåi, nhi ñoàng Ngheù trong baày baét ñaàu ñöôïc nuoâi rieâng theo kieåu "nam nöõ thoï thoï baát thaân", vaø ñöôïc chaêm soùc nuoâi naáng phuø hôïp vôùi "ngheà nghieäp töông lai" maø chuû ñaõ choïn löïa.  Baét ñaàu töø moät tuoåi, treû con Ngheù phaûi aên ñoän rau nhieàu hôn nguõ coác.  Sang sinh nhaät thöù hai, caùc beù Ngheù choai choai baét ñaàu ñöôïc chaêm soùc vaø daäy doã tuøy theo moät trong ba ngheà chính: nuoâi ñeå caày böøa keùo xe, nuoâi ñeå laáy söõa laáy thòt hoaëc laø nuoâi ñeå... duy trì noøi gioáng.  Gaàn ba naêm tuoåi, Ngheù choai choai böôùc vaøo löùa tuoåi daäy thì, beå tieáng moïc...söøng, chính thöùc xeáp vaøo soå... lao ñoäng cuûa hoï nhaø Traâu, hay coøn ñöôïc goïi moät caùch vaên veû laø Söûu hay Thuûy Ngöu (Ngaàu), hay Water Buffalo.  Töø sôùm tinh mô Traâu ta ñaõ phaûi lo "nai löng traâu" "laøm thaân traâu keùo caày traû nôï" ôn nghóa cho chuû.  "Ngöu taàm ngöu, maõ taàm maõ".  Ñaây laø luùc caùc chaøng, naøng Traâu tô baét ñaàu bieát... "töông tö", heïn hoø, keát ñoâi, "leân chöùc" chuaån bò laäp laïi caùi voøng luaån quaån muoân ñôøi cuûa taïo hoùa.   Traâu nhaø tröôûng thaønh thöôøng naëng khoaûng töø 250 ñeán hôn 500 kyù.  Trong khi ñoù traâu röøng homeless laïi to hôn gaáp boäi; caùc chaøng coù theå naëng ñeán 1200 kyù, caùc naøng maûnh mai hôn cuõng naëng troøm treøm 800 kyù. 

"Traâu toi thì boø ngaõ" vì xöa nay ai cuõng bieát "traâu ho cuõng baèng boø khoeû", "yeáu traâu coøn hôn khoeû boø" vaø "traâu naêm saùu tuoåi coøn nhanh, boø naêm saùu tuoåi ñaõ tranh veà giaø".  Voán "khoeû nhö traâu", hoï nhaø Traâu cöù vieäc "huøng huïc nhö traâu laên" ra söùc keùo caày, raát hieám khi bò beänh laët vaët.  Nhöng noùi vaäy thoâi, ngoaøi chuyeän cheát giaø (vì tuoåi taùc), cheát reùt (vì thôøi tieát quaù laïnh) hay bò cheát non (vì chuû hoùa kieáp), Traâu ta cuõng raát ngaùn sôï vôùi caùc loaïi beänh nhö: dòch taû, long moàm lôû moùng, tuï huyeát truøng, ...  Traâu homeless hoang daõ coù theå soáng ñeán 25 naêm, thaäm chí 29 naêm tuoåi thoï.  Trong khi ñoù, tuoåi thoï cuûa loaøi traâu nhaø trung bình chæ khoaûng gaàn 20 naêm, chaéc taïi bò chuû eùp laøm vieäc nhieàu quaù. 

"Con traâu laø ñaàu cô nghieäp".  Thuôû tröôùc, ôû nhöõng nöôùc chuyeân veà noâng nghieäp, traâu laø loaøi gia suùc raát quan troïng vì coù söùc löïc khoeû phuï giuùp ñaéc löïc trong vieäc caày böøa, canh taùc, keùo coái luùa, ñaïp rôm, chuyeân chôû cuõng nhö cung caáp phaân boùn vaø söõa.  Khi cheát cung caáp maùu, thòt, xöông, da, loâng, söøng, ... 

"Traâu ngaõ laém keû caàm ñao".  Theo thoáng keâ khoâng chính thöùc, khoaûng 80% löôïng "thòt boø" baùn taïi caùc thaønh phoá taïi Vieät Nam coù nguoàn goác töø hoï nhaø Traâu.  Huyeát, xöông, gaân, boä loøng traâu cuõng ñöôïc taän duïng ñeå laøm caùc moùn aên haáp daãn hay nhöõng thöù höõu duïng.  "Traâu cheát ñeå da", "traâu cheát boø cuõng loät da", "moät mai troáng thuûng coøn vaønh, laáy da traâu bòt laïi cuõng laønh nhö xöa".  Da Traâu thöôøng coù maàu xaùm, xaùm tro, ñen moác, laïi hôi daày, chæ thích hôïp caêng troáng hay pha cheá laøm caùc loaïi keo daùn, chöù khoâng ñöôïc duøng ñeå cheá bieán thaønh caùc loaïi caëp, ví, giaày nhö da hoï haøng nhaø Boø.  Coù nôi coøn duøng da traâu khoâ ñeå naáu canh vôùi nhöõng gia vò vaø caùch cheá bieán thích hôïp taïo neân höông vò raát ñaëc bieät.  Söõa Traâu maøu traéng ñuïc, töông töï nhö söõa boø, nhöng hôi coù muøi tanh neân ít ñöôïc duøng ñeå uoáng vaø cheá bieán nhö söõa boø.  Rieâng AÁn Ñoä laø nöôùc nuoâi nhieàu traâu nhaát treân theá giôùi, hoï laïi öa thích söû duïng söõa vaø thòt traâu thay cho boø.  Loâng ñuoâi traâu ñöôïc duøng ñeå laøm baøn chaûi.  Xöông traâu coù theå naáu laáy nöôùc ngoït, xay nhuyeãn laøm phaân boùn hay ñem bieán cheá ñeå laøm caùc thöù vaät trang söùc trang trí laï maét.  "Anh coù söøng traâu baïc.  Toâi coù gaïc (coù giaùc) traâu ñen".  Söøng traâu coù theå duøng laøm tuø vaø, caùn dao, caùn maùc hay chaïm khaéc ñeå laøm thaønh löôïc chaûi toùc, con côø hay caùc vaät trang trí khaùc.   Söøng traâu tuy cöùng, nhöng sau khi haáp khoaûng moät giôø seõ meàm ra, coù theå deã daøng thaùi thaønh laùt moûng, ñem bieán cheá ñeå laøm moät trong nhöõng vò thuoác höõu ích.  Phaân traâu töôi ñöôïc ñem uû laøm phaân boùn giuùp ñaát ñai maàu môõ.  Phaân traâu coù theå ñem phôi khoâ ñeå daønh laøm nhieân lieäu naáu nöôùng, söôûi aám, hun muoãi.  Phaân traâu coøn coù theå hoøa vôùi nöôùc thaønh hoãn hôïp seàn seät boâi leân pheân tre, ñeán khi phaân khoâ, mieáng pheân tre nhìn chaúng khaùc mieáng goã vaùn eùp baùn ôû tieäm.  Phaân traâu coøn ñöôïc ñem treùt leân caùc khe hôû cuûa thuøng nuoâi ong baèng goã, sau khi phôi khoâ coù theå ñem nuoâi ong raát toát.  Hoãn hôïp phaân traâu khoâ naáu vôùi nhöïa ñöôøng coøn duøng nhö moät loaïi sôn ñaëc bieät giuùp caùc con thuyeàn nan ñan baèng tre giaø khoâng bò thaám nöôùc. 

Thòt traâu hôi khoù tieâu nhöng laïi raát boå döôõng so vôùi thòt boø, neáu kheùo bieán cheá seõ laøm ñöôïc nhieàu moùn ngon.  Töông truyeàn thòt traâu ngaâm trong nöôùc laïnh khoâng bò hö thoái maø traùi laïi caøng töôi hôn.  Vì tin töôûng ñieàu naày, khi gaëp xaùc traâu cheát noåi treân maët soâng, coù nhöõng ngöôøi laáy dao loùc phaàn thòt  ngaäp döôùi nöôùc ñem veà aên.  Chaúng bieát coù ai vì theá maø bò ngoä ñoäc hay khoâng.  Theo taøi lieäu, thòt traâu coù cuøng haøm löôïng protein nhö thòt boø, nhöng laïi ít môõ hôn.  Thòt traâu chæ coù 1.6% ñeán 5.6% môõ (trong khi ñoù thòt boø coù ñeán 10% ñeán 20% môõ).  Do ñoù, thòt traâu raát toát cho nhöõng ai muoán giaûm caân hay caàn aên kieâng vì ngaïi cholesterol, huyeát aùp cao, vv.. vv... Theo quan nieäm xöa, ngöôøi ta cho raèng aên thòt traâu deã bò dò öùng.  Nhöng ñieàu naày khoâng haún hoaøn toaøn chính xaùc vì coøn tuøy theo theå traïng moãi ngöôøi vaø caùch aên uoáng.  Toát nhaát chæ neân aên vöøa phaûi, keøm vôùi caùc loaïi rau vaø gia vò thích hôïp.  Muoán thòt traâu mau meàm, coù theå taåm hay haàm chung vôùi ñu ñuû xanh.  Moùn thòt traâu haàm raát boå döôõng, thích hôïp vôùi ngöôøi giaø vaø treû em. Tuy nhieân, cuõng vì "traâu teo, heo nôû" neân caàn phaûi ghi nhôù naèm loøng ñieàu naày: "laøm reå chôù naáu thòt traâu, laøm daâu chôù ñoà xoâi laïi", keûo laïi bò nghi "aên vuïng kheùo chuøi meùp" thì oan öùc laém ñoù. 

"Traâu thì kho, boø thì taùi, muoáng thì vöøa caûi thì nhöø".  Cho thaáy moùn thòt traâu kho göøng raát phoå thoâng ñeán noãi ñaõ ñöôïc ghi cheùp thaønh ca dao.  Gia vò quan troïng caàn duøng ngoaøi göøng, coøn caàn phaûi coù toûi; bôûi theá môùi coù caâu: "aên thòt traâu khoâng toûi, nhö aên goûi khoâng rau mô".  Ngoaøi ra, coù ngöôøi coøn cho raèng aên thòt traâu phaûi coù rau caàn vaø... röôïu thì môùi ngon.  "Vaùc boåi thui traâu".  Sau khi bò thui nguyeân con, thòt traâu thui ñöôïc loùc ra baùn vaø pha cheá thaønh nhieàu moùn ngon: laåu traâu thui, traâu thui xaøo rau caàn, traâu thui nhuùng giaám, traâu thui chaám töông göøng, vv.. vv...  Vôùi taøi kheùo leùo, caùc ñaàu beáp coù theå cheá bieán thòt traâu thaønh nhieàu moùn töø luoäc, thui, xaøo, haáp, nöôùng, kho, haàm,... cho ñeán naáu caø ri, soát vang, laåu, ...  Thöû keå sô moät soá moùn ñöôïc öa chuoäng: traâu luoäc saû chaám côm meû, traâu luoäc nöôùc döøa, traâu luoäc côm meû, traâu haàm saû, traâu haàm gieàng, traâu haàm haït sen, traâu om gieàng meû, traâu kho göøng, traâu kho baàu, traâu xaøo khoå qua, traâu xaøo rau muoáng, traâu xaøo döùa kheá, traâu haáp meû chaám maém göøng, traâu haáp chaám töông göøng, traâu haáp chao, traâu haáp göøng, traâu nöôùng væ, traâu nöôùng saû ôùt, traâu nöôùng laù loát, traâu nöôùng nguõ vò, traâu soát vang, caø ri traâu, vv.. vv...  Trong moùn laåu traâu thaäp caåm, ngoaøi thòt traâu coøn coù theâm göøng, saû, naám höông khoâ cuøng nhieàu thöù vaät lieäu khaùc.  Ngoaøi ra, ôû Diom coøn coù moùn caø ñaéng naáu vôùi da traâu, höông vò raát ñaëc bieät tuy hôi khoù aên, nhöng neáu daùm neám thöû seõ thaáy ñaäm ñaø ngon mieäng.  Ngoaøi ra coøn coù moùn thòt traâu gaùc beáp cuõng raát laï mieäng. 

ÔÛ Taây Baéc, ngöôøi Thaùi coøn coù moùn canh bon da traâu raát ñoäc ñaùo.  Da traâu ñöôïc thui saïch loâng, gaùc treân beáp cho khoâ, sau ñoù caét mieáng vöøa aên, ñem ñoát cho chaùy lôùp beân ngoaøi, caïo saïch cho ñeán khi thaáy phaàn da vaøng öôm thì ñem nöôùng gioøn.  Sau ñoù boû vaøo noài nöôùc bon haàm nhoû löûa cho ñeán khi da meàm nhöø.  Neâm theâm khoaûng ba möôi loaïi gia vò, trong ñoù coù saû, caø ñaéng, haït tieâu, maéc kheøn cuøng nhöõng gia vò ñaëc bieät rieâng cuûa vuøng nuùi röøng Taây Baéc.  Moùn aên naày raát boå döôõng vaø thôm ngon, khieán ai ñaõ töøng neám qua moät laàn seõ khoù theå queân.  Ngoaøi moùn thaéng coá laøm baèng thòt vaø loøng traâu öôùp cuøng taùm loaïi gia vò ñaëc bieät aên keøm vôùi röôïu baép, ngöôøi Thaùi coøn coù nhöõng moùn töø thòt traâu khaùc, chaúng haïn nhö: moùn laïp, naëm pòa, moùn ñuoâi traâu, pha cheá theo höông vò ñòa phöông raát ñoäc ñaùo, khoâng theå tìm thaáy ôû nôi naøo khaùc. 

Nhöng ñaùng nhôù nhaát laø moùn khoâ traâu hay coøn goïi laø thòt traâu khoâ.  Moùn naày coù theå duøng ñeå aên chôi cho vui mieäng, chaám töông ôùt hay laøm moùn nhaäu lai rai vaøi sôïi queân ñôøi.  Thòt traâu khoâ ñem xaøo vôùi maêng töôi vaø ôùt khoâ taïo neân moät moùn aên raát cay nhöng cuõng raát ngon.  "Cuûa moät ñoàng, coâng moät neùn".  Thòt laøm khoâ phaûi laø thöù thòt traâu töôi ngon, thôù thòt to nhöng khoâng dai, ít gaân.  Röûa saïch, lau khoâ, thaùi mieáng vöøa phaûi öôùp caùc loaïi gia vò nhö muoái, boät ngoït, ôùt, saû, haït maéc kheùn (laø moät loaïi gia vò töông töï nhöng thôm hôn vaø khoâng noàng nhö nguõ vò höông) khoaûng ba tieáng ñoàng hoà cho thaám gia vò, xong xieân thòt vaøo que tre, xeáp döïng ñöùng quanh beáp löûa, duøng voû traáu hun khoùi cho mieáng thòt se laïi, roài ñem thòt ñi phôi naéng cho thaät khoâ.  Sau ñoù, gôõ thòt khoâ ra khoûi que tre, ñem haáp cho thaät chin, roài laïi ñem ñi phôi naéng cho thaät khoâ raùo, môùi caát ñeå daønh aên daàn.  Khi muoán aên, phaûi ñem thòt khoâ nöôùng than noùng cho thòt thôm meàm roài môùi ñaäp vaø xeù tôi ñeå aên.  Xeù mieáng traâu khoâ chaám chuùt töông ôùt, nhai chaàm chaäm seõ caûm nhaän ñöôïc ñuû vò cay, thôm, ngoït, buøi raát ñaëc bieät.

"Gaëp ñaây aên moät mieáng traàu.  Coøn hôn ñaùm cöôùi moå traâu aên möøng".  Hieän nay thòt traâu ñang "leân ngoâi" ôû Vieät Nam, ñöôïc öa chuoäng ñeán noãi coù nhöõng ñaùm tieäc ñaõi caùc moùn toaøn baèng thòt traâu.  Ñöôïc "leân ngoâi" cuõng ñoàng nghóa vôùi bò thaúng tay laïm saùt cho thoûa loøng tham cuûa con ngöôøi.  Hoï nhaø Traâu ôû Vieät Nam ñang phaûi ñoái dieän vôùi nguy cô bi... tuyeät chuûng.  Tuy ngheà nuoâi traâu ñang phaùt trieån ôû moät soá tænh thuoäc vuøng ñoàng baèng soâng Cöûu Long nhö Traø Vinh, Vónh Long, Caàn Thô, Ñoàng Thaùp, ...  nhöng chæ tieác soá löôïng traâu sinh ra khoâng kòp buø laïi vôùi soá löôïng traâu bò gieát ñeå ñöa leân baøn nhaäu.  Cuõng vì theá teä naïn "treo ñaàu traâu, baùn thòt boø" ñang xaûy ra ôû moät soá quaùn nhaäu ñaëc saûn... Traâu.  

Noùi chung ích lôïi cuûa vieäc nuoâi traâu coù theå toùm goïn trong hai baøi trích daãn beân döôùi.

Con traâu aên coû ñaát baèng
Uoáng nöôùc bôø ao
Hoài naøo maày ôû vôùi tao
Ñeán khi maày cheát
Tao caàm dao xeûo thòt maày
Thòt maày naáu chaùo linh binh
Da maày bòt troáng tuïng kinh trong chuøa
Söøng maày tao tieän con côø
Caùn dao, caùn maùc, löôïc daày löôïc thöa
(ca dao)

Coù Traâu saün taèm, tô, luùa maù
Khoâng Traâu, khoâng hoa, quaû, ñaäu, meø
Luùa gaët, caét leân ñaõ coù Traâu xe,
Luùa chaát tröõ laïi ñeå daønh Traâu ñaïp...
(trích Luïc Suùc Tranh Coâng)

"Trai thì caày ruoäng khieån traâu, gaùi thì phaûi bieát boå cau teâm traàu".  Vôùi ngöôøi noâng daân ngheøo tay laám chaân buøn thì chæ bieát ao öôùc "bao giôø ñoàng roäng thaûnh thôi, moät traêm maãu ñaát coù con traâu caày" vì ai cuõng bieát laø "laøm ruoäng coù traâu, laøm giaàu coù vôï".  Caûnh giaàu sang ñöôïc theå hieän qua vieäc coù "traâu caày, ngöïa cöôõi", "laém ruoäng, nhieàu traâu" hay "chín ñuïn, möôøi traâu".  Vôùi quan nieäm chaúng coù chi baèng "ruoäng saâu, traâu naùi", khi coù chuùt tieàn baïc dö daû hoï laïi ruû reâ nhau: "Thaùng Tö ñi taäu traâu, boø.  Ñeå ta saép söûa laøm muøa thaùng Naêm". 

"Mua traâu, cöôùi vôï, laøm nhaø.  Caû ba vieäc aáy ñeàu laø khoù thay".  Cöôùi vôï, laøm nhaø chaéc haún ít nhieàu ai cuõng ñaõ töøng nghe noùi hay ñaõ traûi qua kinh nghieäm.  Vaäy coøn vieäc "mua traâu" ra sao maø khoù? 

"Muoán giaàu nuoâi traâu naùi" hay "mua traâu löïa naùi".  Laøm giaàu thì ai khoâng muoán, nhöng "löïa naùi" ra sao?  "Laáy vôï keùn toâng", laáy tieàn mua traâu dó nhieân cuõng phaûi keùn gioáng.  Töông truyeàn traâu caùc laøng Yeân Myõ, laøng He, Khaùnh Hoøa… ñaõ ñöôïc ca ngôïi qua caùc caâu: "Luùa Ñoàng Ngaâu, traâu Yeân Myõ", "Gaø laøng Troø, Traâu boø laøng Heä", "Coái laøng Toâng Chuoâng ñoàng laøng Ñoáng.  Coáng laøng Toø, traâu boø laøng Heä" hay "tieáng ñoàn Bình Ñònh toát nhaø, Phuù Yeân toát ruoäng, Khaùnh Hoøa toát traâu". 

"Mua traâu xem voù".  Khoâng chæ xem voù, ngöôøi ta coøn coi raát kyõ töø ñaàu ñeán chaân.  OÂi thoâi, coù bieát cô man naøo maø keå cho xieát nhöõng kinh nghieäm ñöôïc truyeàn laïi.  "Traâu coå coø, boø coå vaïi". Coå traâu caùi caàn phaûi daøi maûnh (neân môùi ví von nhö coå coø).  "Tai laù mít, ñít loàng baøn", "vai noài ñoàng, moâng coái loã" laø öu ñieåm noåi baät cuûa gioáng traâu toát vôùi tai lôùn, vai no troøn, moâng böï.  Ngoaøi ra, caùc naøng Traâu caàn phaûi coù loàng ngöïc saâu, öùc roäng, coù hình neâm nhoïn.  Ñuoâi caân xöùng, loâng ñuoâi daøi coù theå saùt ñaát.  Baàu nhuõ hoa phaùt trieån maïnh, ñeàu nhau vôùi laøn da moûng, meàm maïi, loâng moïc thöa, tónh maïch noåi roõ, daøi vaø khuùc khuyûu.  Ñoù laø gioáng traâu naùi coù naêng suaát söõa trung bình khoaûng 2000 kg trong chu kyø 300 ngaøy.

Coøn mua traâu ñöïc thì sao?  "Lang ñuoâi thì baùn, lang traùn thì caày" hay "loï ñaàu thì baùn, loï traùn thì nuoâi, loï ñuoâi thì thòt" laø nhöõng kinh nghieäm chæ caùch choïn traâu.  Lang chæ ñoám hoa cuûa loâng traâu.  "Maét baùnh raùn, traùn baùnh chöng, löng toâm caøng" chæ Traâu coù maét lôùn, caùi traùn vuoâng vöùc nhö caùi baùnh chöng vaø löng khoâng oaèn laø traâu khoûe maïnh.  "Cao ñaàu thaáp haäu thì taäu lieàn tay", "ñaàu thanh cao, raøo thaáp haäu.  Chaúng taäu thì sao", "cao vaây, daäy tieàn, saâu vai, khai haäu" (hai chaân sau môû roäng goïi laø khai haäu), "cao vaây, nhoû soáng thì roäng ñöôøng caøy", "chuøng ñuøi, thaét quaûn, ngaén ñuoâi, söøng to, moùng heán thì nuoâi ñuùng roài" laø nhöõng ñaëc ñieåm cuûa gioáng traâu toát caày khoeû dai söùc.  "Vaønh moàm traéng, maét tai to, heã thöa loâng buïng, moùng haøi cuõng mua", "thöa loâng, moïng da, moõm gioû", "traâu toùc choùp, boø muõ maán" cuõng laø nhöõng öu ñieåm caàn löu yù.  "Söøng caùnh caét, maét oâng voi" aùm chæ loaøi traâu toát vôùi caëp söøng to lôùn nhö caùnh chim caét. 

Ngoaøi ra coøn phaûi nhôù naèm loøng caùc ñieåm "phaù töôùng" sau ñaây ñeå traùnh mua nhaèm traâu xaáu, haïi chuû.  "Traâu aùc laø traâu vaïc söøng.  Boø aùc laø boø coøng löng meùo söôøn", "vnh söøng, toùc chôùp caû nhaø mang tai" laø loaïi traâu döõ, hay noåi khuøng nhö traâu ñieân deã gaây tai vaï.  "Khoaùy söøng, khoaùy soï, khoaùy tai.  Tam tinh, chaèng aùch laøm tai chuùa nhaø", "tam tinh khoaùy soï thì chöøa.  Ñoám ñuoâi naùt chuû thì ñöa vaøo noài." chæ loaøi Traâu coù khoaùy soï vaø ñuoâi coù ñoám laø traâu ñoäc deã gaây tai hoïa neân gieát thòt.   "Traâu hoa tai, boø gai söøng", "traâu nghieán haøm, boø baïch thieät", "ñoám ñaàu thì nuoâi, ñoám ñuoâi thì thòt" "laïi theâm tieàn thaáp haäu cao" (hai vai tröôùc thaáp maø moâng cao, con traâu ñi chuùi), "ñuoâi chuøng quaù goái thì naøo ñöôïc ñaâu" laø nhöõng ñieåm caàn löu yù ñeå traùnh mua laàm traâu xaáu.  "Saø söøng maét laïi nhoû con.  Vuïng giaøn chaäm chaïp ai coøn nuoâi chi" chæ loaøi traâu coù caëp söøng xeä xuoáng vaø maét nhoû thì chaäm chaïp khoâng neân mua.

Noùi toùm laïi, muoán loït vaøo voøng chung keát, caùc chaøng Traâu caàn phaûi khoûe vôùi caëp söøng cong voøng nhö caùnh cung, öùc roäng, coå troøn daøi vaø thon nhoû ôû nôi tieáp giaùp vôùi ñaàu, löng phaûi daày phaúng.  Maét phaûi ñen, raêng phaûi ñeàu vaø khoâng bò suùn meû söùt.  OÂi thoâi, bieát bao laø kinh nghieäm caàn nhôù caàn bieát.  Nhöng "noùi thì deã, laøm thì khoù", tìm ra ñöôïc moät chaøng hay naøng Traâu hôïp yù naøo phaûi chuyeän deã.

Daãu bieát raèng "ñaøn gaåy tai traâu", nhöng caûnh muïc ñoàng chaên traâu thoåi saùo cuøng hình aûnh con traâu raát thaân thöông quen thuoäc ñaõ trôû thaønh ñeà taøi saùng taùc cho nhieàu lónh vöïc ngheä thuaät töø thieàn, thô, vaên, nhaïc, hoïa, ñieâu khaéc, traïm troå cho ñeán phim, aûnh. 

Coøn gì deã thöông quen thuoäc hôn laø caûnh "sôùm í a sôùm, khuya í a khuya con traâu khoâng lìa laø lìa caùi eách caùi möông. í a Con traâu caøy ngoaøi ñoàng.  Coù con saùo ñen laø ñen sôùm sôùm chieàu chieàu, con saùo líu lo treân söøng traâu." (Daân ca Nam Boä Lyù Con Traâu, lôøi Lö Nhaát Vuõ) hay hình aûnh: "trôøi vöøa tinh mô, doïc bôø roän tieáng traâu ñi. Ta vôùi traâu söông gioù quaûn gì. Böøa kyõ xong gieo luoáng cho ñeàu. Traâu ôi... Mai luùa khoai nhieàu..." (trích ca khuùc Ñöôøng caøy ñaûm ñang cuûa An Chung) .  Hay laø caûnh chuù beù muïc ñoàng ngoài thoåi saùo vi vu treân löng traâu vaøo moät buoåi chieàu naéng vaøng chieáu sieâng sieâng hay ngheâu ngao haùt "ai baûo chaên traâu laø khoå, chaên traâu söôùng laém chöù..." (trích baøi Em beù queâ, nhaïc vaø lôøi Phaïm Duy).

"Thaèng Cuoäi ngoài goác caây ña, thaû traâu aên luùa, goïi cha ôi ôøi".  Ngoaøi truyeän Chuù Cuoäi, vôùi ngöôøi thích ñoïc saùch chaéc haún khoù queân ñöôïc truyeän Con Traâu cuûa taùc giaû Nguyeãn Vaên Boãng, truyeän Con traâu xoùm Böng cuûa taùc giaû Traàn Vaên Thònh, truyeän Con Traâu cuûa taùc giaû Traàn Tieâu, truyeän Con TraâuXanh cuûa taùc giaû Hoa Ngoõ Haïnh, chuyeän phuù oâng toan ñem ñoåi "ba boø, chín traâu" ñeå laáy goùi xoâi cuûa Bôøm trong baøi Thaèng Bôøm, truyeän coå tích Trí khoân cuûa ta ñaây, truyeän Coå tích veà con traâu,  ... Trong truyeän Luïc Suùc Tranh Coâng,  Traâu ñaõ ñöôïc xeáp haøng ñaàu trong luïc suùc (saùu loaøi vaät nuoâi trong nhaø): Traâu, Choù, Deâ, Ngöïa, Lôïn, Gaø. Trong truyeän Phong Thaàn, ngoaøi nhaân vaät Ngöu Ma Vöông laø choàng cuûa Tyø Baø coâng chuùa, coøn nhaéc ñeán chuyeän töôùng Hoaøng Phi Hoå ñaõ cöôõi Traâu khi ra traän.  Vôùi nhöõng ai ñaõ töøng ñoïc truyeän Tam Quoác Chí, chaéc haún khoù theå queân caùc con traâu goã, ngöïa goã to lôùn do quaân sö Khoång Minh Gia Caùt Löôïng cheá ra ñeå giuùp quaân Thuïc vaän chuyeån löông thöïc deã daøng hôn.

Hình aûnh hoï nhaø Traâu cuõng thaáp thoaùng trong nhieàu taùc phaåm kieám hieäp cuûa nhaø vaên Kim Dung.  Ai ñaõ ñoïc qua truyeän Thaàn Ñieâu Hieäp Löõ chaéc haún chöa queân hình aûnh haøo huøng cuûa Döông Qua, caûi trang laøm treû chaên traâu, ñoát ñuoác buoäc ñuoâi traâu roài cöôõi traâu phoùng vaøo phaù tan voøng vaây cuûa quaân Moâng Coå hung haõn.  Quaùch Tónh laø nhaân vaät chính trong truyeän Anh Huøng Xaï Ñieâu, vôùi daùng veû cuïc mòch, ngaêm ñen, chaäm hieåu, ít noùi neân ñöôïc sö phuï Hoàng Thaát Coâng ñaët bieät hieäu laø Traâu Nöôùc (Thuûy Ngöu).  Truyeän Thieân Long Baùt Boä laïi caøng nhaéc nhôû nhieàu ñeán hoï nhaø Traâu.  Töø chuyeän boïn quaàn tieân 36 ñoäng 72 ñaûo aên thòt traâu raát thoâ tuïc theo kieåu maõ thöïc, ngöu aåm, cho ñeán chuyeän duøng da traâu laøm troáng, duøng söøng traâu cöa ngaén laøm chung uoáng röôïu, duøng da traâu laøm roi goïi laø ngöu bì tieân laøm coâng cuï tröøng phaït ngöôøi phaïm luaät.  Ngöu mao chaâm laø thöù aùm khí nhoû nhö sôïi loâng traâu vaø moân voõ Caùch Sôn Ñaû Ngöu (caùch khoâng ñaùnh ngaõ con traâu) ñöôïc taùc giaû Kim Dung cho caùc nhaân vaät aùp duïng trong nhieàu truyeän (chaúng haïn Tieáu Ngoaïi Giang Hoà, Thieân Long Baùt Boä, Loäc Ñænh Kyù, ...).  Trong truyeän YÛ Thieân Ñoà Long Kyù (coøn goïi Coâ Gaùi Ñoà Long), coù hai nhaân vaät tuy khoâng cuïc mòch queâ muøa nhöng cuøng duøng traâu laøm teân goïi.  Ñaàu tieân laø vò thaàn y Hoà Thanh Ngöu aån danh ôû Hoà Ñieäp Coác vöøa ñeïp trai vöøa taøi hoa vöøa phong nhaõ.  Keá ñeán laø chaøng Taêng A Ngöu, voán teân thaät laø Tröông Voâ Kî, veà sau thaønh giaùo chuû Minh Giaùo, laø moät chaøng trai treû tuoåi thoâng minh ñeïp trai raát ñaøo hoa. 

Ngoaøi nhöõng boä phim kieám hieäp döïa theo caùc truyeän ñaõ nhaéc ñeán ôû treân, hoï nhaø Traâu coøn laø dieãn vieân trong boä phim Muøa Len Traâu (coøn goïi The Buffalo Boy theo tieáng Anh, hay Gardien de buffles theo tieáng Phaùp) vieát döïa theo taùc phaåm cuøng teân trong taäp tuyeän Höông Röøng Caø Mau cuûa nhaø vaên Sôn Nam cuøng nhieàu boä phim khaùc xoay quanh chuû ñeà veà thoân queâ Vieät Nam.  

Hoï nhaø Traâu ñöôïc duøng nhö thöông hieäu ñaïi dieän cho moät trong nhöõng nhaõn hieäu cao caáp cuûa Coâng ty Löông Thöïc; ñoù laø Gaïo Con Traâu Vaøng ñöôïc quaûng caùo laø cheá bieán treân moät daây chuyeàn saûn xuaát hieän ñaïi.  Traâu ta coøn ñöôïc nhaéc nhôû nhieàu qua caùc caâu thaønh ngöõ, ca dao coøn truyeàn laïi töø ngaøy xöa.  Caâu "traâu laám vaáy quanh" thöôøng duøng ñeå chæ nhöõng keû laøm sai nhöng laïi öa ñoå loãi cho ngöôøi khaùc. Vôùi caûnh hieàm khích, ghen gheùt nhau thì coù caâu "traâu buoäc gheùt traâu aên".  Caâu "daét traâu chui oáng" aùm chæ nhöõng ngöôøi mô toaøn chuyeän vieãn voâng.  Caâu "traâu chaäm uoáng nöôùc dô, traâu ngô aên coû heùo" cheá gieãu nhöõng ngöôøi luoân chaäm chaïp neân thöôøng hay bò thieät thoøi.  Duøng ñeå so saùnh söï haùo höùc cuûa treû em trong caùc dòp gioã chaïp "traâu boø ñöôïc ngaøy phaù ñoã (ñoã = ñaäu xanh), con chaùu ñöôïc ngaøy gioã oâng".  Caùc tay buoân baùn thì thöôøng öa cheøo keùo "traâu beùo keùo traâu gaày" ñeå naâng giaù haøng leân.  Hay coù khi löôøng gaït theo kieåu "mua traâu, veõ boùng".  Vì theá, neân môùi coù caâu "thaät thaø nhö theå laùi traâu, thöông nhau nhö theå naøng daâu meï choàng".  Caùc cuï laïi coøn khuyeân raèng: "mua traâu xem voù, cöôùi vôï xem noøi".  Keûo khoâng laïi xaøo xaùo cöûa nhaø, ñeå roài naøng daâu tænh bô tuyeân boá: "choàng döõ thì em môùi saàu, meï choàng maø döõ moå traâu aên möøng".  Hay nguï yù veà tình caûm nam nöõ "traâu tìm coät, chöù bao giôø coät laïi tìm traâu".  Thaønh ngöõ "traâu cui" thöôøng duøng aùm chæ ngöôøi höõu duõng voâ möu. Töø "ngöu aåm" nguï yù cheá gieãu keû khoâng bieát caùch thöôûng thöùc vò ngon cuûa traø, chæ uoáng öøng öïc nhö... traâu.  Caâu "gaùi möôøi baåy beû gaãy söøng traâu" ñeå chæ söùc maïnh cuûa tuoåi thanh xuaân.  Chaúng hieåu ñaõ coù chuù Traâu naøo bò beû gaãy söøng chöa?  Duø khoâng coù baèng chöùng nhöng vaãn coù ngöôøi laïi tin raèng: "traâu traéng ñi ñeán ñaâu, maát muøa ñeán ñaáy".  Khoâng bieát vì sao maø thaønh phoá Saøi Goøn ngaøy xöa laïi ñöôïc goïi laø "Beán Ngheù".  Duøng ñeå chaâm bieám, cheá gieãu coøn coù nhöõng caâu:
"Phuø thuûy, thaày boùi, laùi traâu. 
Nghe ba anh aáy ñaàu laâu khoâng coøn"

"Soâng Saâu (hoaém) khoâng cheát, cheát vuõng traâu ñaàm"

"Toâi laïy oâng Tòt baø Tòt
AÊn coã cöùt traâu
AÊn traàu laù loát
Ñöøng ñoát con toâi"

Cheá gieãu ngöôøi ña tình ham cuûa laï, coù nhöõng caâu chaúng haïn nhö:
"Ba vôï baûy taùm naøng haàu
Ñeâm naèm chuoàng traâu, goái ñaàu baèng choåi"

"Tính quen chöøa chaúng ñöôïc ñaâu
Vaï laøng, laøng baét maáy traâu maëc laøng"

"Traâu anh con côõi con doøng,
Laïi theâm con ngheù cöïc loøng thaèng chaên"

"Loøng anh muoán taäu ngheù hoa
Anh veà haï thoå traâu giaø anh ñi!
Traâu giaø caét seïo boû vöôøn
Ngheù hoa voâ giaù lieäu vôøi ñöôïc chaêng?"

"Traâu anh con côõi con doøng,
Coù con ñi tröôùc loøng thoøng theo sau."

"Moät traâu anh saém ñoâi caøy
Moät chaøng ñoâi thieáp coù ngaøy oan gia
Chaøng oâi! chaøng cho em ra
Nheõ ñaâu moät oå hai gaø aáp chung?"

Ngoaøi ra, coøn raát nhieàu caâu ca dao tuïc ngöõ möôïn hình aûnh con traâu coøn ñöôïc duøng ñeå thôû than, khuyeân raên, toû tình, taû caûnh.  Keå sao cho heát ñöôïc.

"Traêm naêm coøn coù gì ñaâu, mieáng traàu lieàn vôùi con traâu moät vaàn".  Con traâu ñaõ ñöôïc ñöùc Phaät Toå duøng nhö m bieåu töôïng cuï theå raát soáng ñoäng ñeå khuyeân daäy caùc ñeä töû cuûa Ngaøi bieát caùch troâng coi noäi taâm cuûa hoï nhö khi canh giöõ moät con traâu.  Ñöùc Phaät daïy: "Y nhö chaên traâu, caàm gaäy canh chöøng, khoâng ñeå noù buoâng lung phaïm vaøo luùa maï cuûa ngöôøò" (trích kinh Di giaùo).  Phaùp Chaên Traâu ñöôïc aùp duïng ñeå vöøa töï chaên vöøa khuyeân baûo ngöôøi khaùc hoïc theo caùch chaên.  Tranh veõ Thaäp Muïc Ngöu Ñoà ñöôïc saùng taùc cuõng nhaèm vôùi muïc ñích naày, coù theå chia laøm hai loaïi chính: theo khuynh höôùng Ñaïi Thöøa vaø theo khuynh höôùng Thieàn Toâng.  Theo khuynh höôùng Ñaïi Thöøa, tranh veõ laïi quaù trình coâng phu tu taäp cuûa haønh giaû, tröôùc heát phaûi töï thaéng baûn naêng mình ñeå ñaït ñeán töï tri roài môùi ñaït ñöôïc töï taïi.  Coøn theo khuynh höôùng Thieàn Toâng, tranh veõ trình baày böôùc tieán taâm linh qua ba giai ñoaïn: sai taâm baét taâm, taâm voâ taâm vaø taâm bình thöôøng. 

"Moät mình coá giöõ con traâu ñaát, xoû muõi daét veà chaúng nghæ ngôi".  Vaøo cuoái theá kyû möôøi ba, Thöôïng Syõ Tueä Trung laø ngöôøi chaên giöõ con traâu ñaàu tieân trong vaên hoïc Thieàn Vieät Nam.  OÂng chaáp nhaän laøm keû chaên traâu cho chính mình.  OÂng ñaõ bieán hình aûnh bieåu töôïng con traâu nguyeân thuûy thaønh con traâu ñaát Vieät Nam.  OÂng luoân luoân chaïy theo con traâu ñaát ñoù, maëc cho noù ôû baát cöù hình thöùc naøo trong caùt buïi, oâng vaãn luoân laø keû chaên.  Cuoái cuøng con traâu ñaát cuûa Thöôïng Syõ ñaõ bò oâng cheá phuïc vaø xoû muõi daét veà.  Keå töø ñoù, hình aûnh ngöôøi chaên vaø hình aûnh traâu ñaát khoâng coøn ngaên caùch nöõa, ñaõ hoøa thaønh moät.

Khoâng chæ trong sinh hoaït thöôøng ngaøy vaø vaên hoïc ngheä thuaät, boùng daùng hoï nhaø Traâu coøn hieän dieän trong caùc buoåi tieäc tuøng, ñình ñaùm vaø caû trong nhöõng leã hoäi lôùn.  Chaúng haïn leã hoäi Naøo Coáng cuûa ngöôøi Moâng, Dao, Giaùy ôû Möôøng Hoa vaøo ngaøy Thìn thaùng Saùu AÂm Lòch haèng naêm, leã Taï Ôn Con Traâu cuûa ngöôøi Thaùi ôû Taây Baéc, tuïc Cuùng Vía Traâu cuûa ngöôøi Thaùi Möôøng Loø, leã Cheùm Traâu Teá Thaàn cuûa ngöôøi Chaêm Laïc Taùnh, leã Ñaâm Traâu (coøn goïi laø leã AÊn Traâu) cuûa ñoàng baøo daân toäc M'noâng ôû Ñaék Noâng vaøo gaàn cuoái thaùng Ba hay ñaàu thaùng Tö AÂm Lòch, leã hoäi Ñaâm Traâu cuûa ngöôøi Cor ôû huyeän Traø Boàng tænh Quaûng Ngaõi, cuõng nhö leã hoäi Ñaâm Traâu cuûa nhieàu daân toäc Taây Nguyeân khaùc.  Tuïc truyeàn leã Thaàn Noâng baét nguoàn töø Trung Hoa laø leã teá vua Thaàn Noâng mong thôøi tieát ñöôïc thuaän hoøa, muøa maøng gaët haùi ñöôïc sung tuùc.  Treân quyeån lòch haèng naêm coù in hình muïc ñoàng daét con traâu, vôùi yù nghóa: muïc ñoàng töôïng tröng cho vua Thaàn Noâng, con traâu töôïng tröng cho ngheà Noâng.  Tuøy theo söï phoûng ñoaùn cuûa ñaøi döï ñoaùn khí töôïng maø trang phuïc cuûa muïc ñoàng teà chænh hay khoâng, aùm chæ muøa maøng toát hay xaáu.  Con traâu trong hình seõ mang maàu saéc töông öùng theo haønh cuûa moãi naêm, traéng, xanh, ñen, ñoû, vaøng ñuùng vôùi Kim, Moäc, Thuûy, Hoûa, Thoå.  Vaøo ngaøy Laäp Xuaân haèng naêm, ngöôøi ta naën traâu vaø töôïng Thaàn Noâng ñeå röôùc trong buoåi leã Teát.  Sau ñoù töôïng ñöôïc ñem caát hay choân.

Ngoaøi ra, moãi naêm vaøo ngaøy 14 ñeán 16 thaùng Ba AÂm Lòch, ôû ñeàn Lyù Baùt Ñeá thôø taùm vò vua trieàu Lyù (coøn goïi laø ñeàn Ñoâ) thuoäc laøng Ñình Baûng huyeän Tieân Sôn tænh Haø Baéc thöôøng toå chöùc leã hoäi raát troïng theå, vôùi nghi leã daâng höông, hieán sinh vaø röôùc.  Sau ñoù laø caùc troø chôi coå truyeàn nhö ñaáu vaät, ñu daây, choïi gaø, côø ngöôøi, vv.. vv...  Vaät teá chính yeáu trong buoåi leã laø moät con traâu thui.  Töông truyeàn leä teá traâu thui baét nguoàn töø thôøi vua Lyù Thaàn Toâng.  Thuôû ñoù luaät phaùp caám gieát traâu vì traâu raát quyù vaø höõu duïng cho ngheà noâng.  Nhöng khi thieàn sö Minh Khoâng (laø ngöôøi chöõa ñöôïc beänh laï cho vua Thaàn Toâng) vieân tòch, vua Lyù Thaàn Toâng ñaõ ra leänh ñaëc xaù cho pheùp gieát vaø thui moät con traâu teá thieàn sö Minh Khoâng ñeå ñeàn ôn. 

"Coù aên coù choïi, môùi goïi laø... traâu".  AÙi chaø, chaúng hieåu ai laø ngöôøi laïi gieo tieáng döõ cho nhaø hoï traâu?  "Chim khoâng ñaùnh chim cuøng moät toå. Traâu moät chuoàng, ñaâu coù huùc nhau".  Hoï nhaø Traâu voán raát hieàn laønh chuû tröông dó hoøa vi quyù bôûi vì "hôi ñaâu caõi vaõ meách loøng, Traâu aên ngoaøi ñoàng no buïng traâu thoâi".  Nhöng thoùi thöôøng caøng laønh caøng hay cuïc khi bò khích ñoâ.ng.  Lôïi duïng söï noâng noåi nay, bò loaøi ngöôøi xuùi daïi xuùi khoân, moät khi Traâu ñaõ haêng tieát... traâu leân thì cöù "huøng huïc nhö traâu laên" lao vaøo nhau ñeå ñaâm cheùm ñoái thuû cho ñeán ñoå maùu töø bò thöông cho ñeán cheát, theo kieåu "maùu ñaâu, traâu ñoù".  "Traâu boø huùc nhau, ruoài muoãi cheát".  Khoâng chæ ruoài muoãi, ñeán luùc Traâu ta ñaõ say maùu leân roài thì daãu gaëp coïp cuõng khoâng sôï.  Bôûi vaäy môùi coù caâu "chín traâu hai coïp (cöûu ngöu nhò hoå)" yù noùi chín con traâu hoïp laïi thì chöa chaéc ñaõ thua hai oâng ba möôi.  Voâ hình chung, tuïc choïi traâu ñaõ trôû thaønh moät neùt chaám phaù trong neàn vaên hoùa daân toäc:
"Ai veà Phong Leä thì veà,
Phong Leä coù ngheà baùn heán choïi traâu"

"Duø ai buoân ñaâu baùn ñaâu
Moàng möôøi thaùng Taùm choïi traâu thì veà
Duø ai buoân baùn traêm ngheà
Moàng möôøi thaùng Taùm nhôù veà choïi traâu"

Khoâng chæ coù leã hoäi Choïi Traâu ôû Phong Leä, Ñoà Sôn maø coøn ôû ngay taïi Saøi Goøn cuõng ñaõ baét ñaàu coù phong traøo choïi traâu.  Doanh nghieäp Syõ Ñaêng chuyeân toå chöùc caùc buoåi choïi traâu ôû quaän 9 Saøi Goøn, khôûi nghieäp töø naêm 2003, ñeán nay ñaõ coù hai möôi chuù traâu choïi ñöôïc choïn töø caùc tænh Bình Döông, Bình Phöôùc, Tieàn Giang, Long An, Ñoàng Thaùp, ... mang veà chaêm soùc, taäp luyeän raát caån thaän, chuaån bò cho caùc buoåi thi ñaáu so söøng giöõa nhöõng caëp traâu choïi.

Nhaéc ñeán chuyeän choïi traâu, chaéc haún chuùng ta laïi nhôù ñeán cuoäc choïi Traâu thuù vò trong truyeän Traïng Quyønh.  Chuù Traâu ñöïc Trung Hoa duõng maõnh ñoà soä ñaõ phaûi cuoán voù chaïy daøi khi bò chaøng Ngheù non nôùt Vieät Nam ñang khaùt söõa röôït theo.   "Maéc möu ñoát ñít, tôi bôøi chaïy" (trích baøi Con Traâu cuûa Hoïc Laïc), "ñuoâi kia bieáng vaãy Ñieàn Ñan hoûa" (trích baøi Con traâu giaø, taùc giaû khuyeát danh).  Vaøo thôøi Chieán Quoác beân Trung Hoa, nöôùc Yeân ñaõ haï ñöôïc hôn 70 thaønh cuûa nöôùc Teà, chæ coøn soùt laïi moät thaønh Cöø Töùc Maëc. Töôùng nöôùc Teà laø Ñieàn Ñan duøng möu baét ngaøn con traâu ñöïc khoeû maïnh. OÂng ta cho khoaùc leân mình traâu boä aùo ñoû veõ nhieàu maëc saëc sôõ, söøng buoäc nhöõng löôõi göôm nhoïn saéc, ñuoâi buoäc naém coû khoâ taåm daàu.  Khi xuaát traän, quaân Teà xua ñaøn traâu ñi tröôùc roài ñoát nhöõng tuùm coû khoâ buoäc ñuoâi traâu.  Bò noùng, Traâu cuoáng cuoàng, xoâng thaúng vaøo traän ñòch.  Quaân Yeân hoaûng sôï, ngôõ ma quyû hieän hình, neân roái loaïn haøng nguõ, giaày xeùo leân nhau maø chaïy, cheát raát nhieàu.  Thöøa thaéng, Ñieàn Ñan ñaõ chæ huy quaân Teà chieám laïi ñöôïc toaøn boä caùc thaønh trì ñaõ maát.

"Coù ngöôøi ñem daét toâ chuoâng môùi, ôn ñöùc vua Teà laïi ñöôïc tha" (trích baøi Con Traâu Giaø, taùc giaû khuyeát danh), "laøm leã boâi chuoâng, nhôùn nhaùc saàu" (trích baøi Con Traâu, taùc giaû Hoïc Laïc).  Theo tuïc leä ngaøy xöa, moãi khi ñuùc xong moät quaû chuoâng ñoàng phaûi gieát moät con traâu laøm leã Haán Chung, nghóa laø boâi chuoâng.  Ngöôøi ta tin raèng laáy maùu traâu boâi vaøo quaû chuoâng, tieáng chuoâng ñaùnh leân môùi ngaân nga vaø vang xa.  Khi vua Teà Tuyeân Vöông thaáy ngöôøi ta daét con traâu ñeå gieát laáy maùu toâ chuoâng, lieàn toû loøng thöông vaø ra leänh tha cho con traâu naøy khoûi bò gieát.

"Coù boät môùi goät neân hoà".  Moät khi coù ñöôïc con traâu, vieäc chaêm soùc khaù deã vì "moät con traâu cuõng phaûi ñöùng ñoàng", "traêm traâu cuõng moät coâng chaêm".  Ngay caû treû con hæ muõi chöa saïch cuõng coù theå laøm ñöôïc.  "Töôùng ngöôøi traùn ngaén ñaàu to.  Quanh naêm chæ bieát chaên boø chaên traâu".  Tuy ngöôøi ta hay cheá gieãu "khoâng hoïc thì chæ coù ñi.... chaên traâu", nhöng khoâng phaûi muïc ñoàng naøo cuõng doát caû ñaâu aø nha.  Baèng chöùng laø vua Ñinh Tieân Hoaøng, vò anh huøng thoáng nhaát ñaát nöôùc, voán xuaát thaân töø ngheà muïc ñoàng maø ra.  Ai ñaõ töøng hoïc qua lòch söû nöôùc nhaø chaéc haún vaãn nhôù chuyeän côø lau taäp traän cuûa chuù beù Ñinh Boä Lónh (teân thaät cuûa vua Ñinh Tieân Hoaøng) thuôû xöa.  OÂng Ninh Thích, thôøi Chieán Quoác, tuy taøi gioûi nhöng chöa gaëp thôøi. Sau nhôø goõ söøng traâu, ngheâu ngao haùt maø tình côø ñöôïc vua Teà Hoaøn Coâng bieát ñeán vaø troïng duïng.
Ngaøy xöa Ninh Thích chaên traâu
Maø roài coâng aán coâng haàu traâu ôi !
Ngaøy nay mình ngheù ta ngoài
Mai sau ta coù moät thôøi hieån vinh?
(ca dao)

Hoà Taây laø moät thaéng caûnh ñeïp ôû Haø Noäi, khi xöa coøn coù teân laø hoà Traâu hay hoà Traâu Vaøng.  Töông truyeàn hoà Traâu vaø doøng soâng Kim Ngöu (laø moät nhaùnh soâng Toâ chaûy bao quanh phía nam Haø Noäi, töø Taây sang Ñoâng) coù traâu vaøng cuûa ñöùc Nguyeãn Minh Khoâng.  Trong moät baøi thô coå coøn nhaéc ñeán ñieàu naày: "Ngöu hoà dó bieán tam trieàu cuïc, Long ñoã nhöng löu baùch chieán thaønh.", taïm dòch: "Hoà Traâu ñaõ traûi ba trieàu ñaïi, Thaønh (baùch) chieán coøn löu ñaát Roán Roàng".  Trong saùch Lónh Nam Chích Quaùi coù ghi truyeàn thuyeát nhö sau.  ÔÛ vuøng ñaàm laày chaân nuùi Tieân Du (Baéc Ninh) coù con Traâu vaøng naùu mình bò moät vò phaùp sö duøng gaäy (tích tröôïng) yeåm treân traùn.  Traâu loàng leân vuøng boû chaïy xuoáng phía Nam, quaàn naùt caû moät vuøng Khoaùi Chaâu laày loäi, vuøng aáy sau goïi laø Vuõng Traâu Ñaèm.  Chöa nguoâi côn giaän, Traâu bôi qua soâng Caùi roài chaïy ngöôïc leân phía Baéc, ñöôøng do veát chaân traâu daãm luùn thaønh soâng Kim Ngöu.  Roài traâu chaïy voøng vo laøm suït caû moät vuøng thaønh ñaàm hoà vaø aån kín döôùi nôi aáy, ñoù laø hoà Traâu Vaøng.  Töông truyeàn nhaø ai sinh ñöôïc naêm trai naêm gaùi cuøng vôùi möôøi daâu reå thì coù theå keùo ñöôïc Traâu vaøng leân maø höôûng phuùc; vì theá môùi coù caâu:
Naêm trai naêm gaùi laø möôøi
Naêm daâu , naêm reå laø ñoâi möôi troøn.
Hai beân phuï maãu song toaøn
Roài ra keùo ñöôïc traâu vaøng Hoà Taây.

Ngoaøi hoà Traâu, trong caùc ñòa danh ôû Vieät Nam coøn coù nuùi Chaân Traâu, thaùc Traâu Ñuïng, ... ñöôïc nhaéc nhôû trong caùc caâu ca dao sau ñaây.  Taàu beø phaûi löu yù caån thaän khi di chuyeån ngang qua thaùc Ngöïa Loàng, Traâu Ñuïng vaø Giaèng Xay vì ñoù laø ba thaùc nöôùc nguy hieåm trong soá hôn möôøi thaùc nöôùc thuoäc soâng Caùi tænh Khaùnh Hoøa.
Sôn Tònh coù nuùi Chaân Traâu
Coù baøu OÂng Xaù, coù caàu Roàng Xanh

Ngöïa Loàng, Traâu Ñuïng, Giaèng Xay
Khoûi ba thaùc aáy khoanh tay maø ngoài

"Chieàu chieàu oâng Löõ ñi caøy, Traâu tha, gaõy aùch, khoanh tay ngoài bôø" dieãn taû tích oâng Löõ Voïng (hay coøn goïi Laõ Voïng) töùc laø oâng Khöông Töû Nha, ngoài caâu caù chôø thôøi treân soâng Vò Thuûy.  "Dö Ñaønh söùc maïnh quaù traâu. Vuøng leân ñaùnh ngaõ caû xaâu trieàu ñình" thuaät laïi söï tích veà Dö Ñaønh ngöôøi laøng Kieân Nghò, xaõ Bình Thaønh, huyeän Taây Sôn.  Dö Ñaønh voán laø ngöôøi gioûi voõ ngheä, coù söùc maïnh phi thöôøng, coù theå keïp naùch moät con boø ngheù, nheï nhaøng nhö boàng moät ñöùa beù. Ngöôøi thôøi ñoù ví Dö Ñaønh "söùc ñöông Haïng Voõ, maïnh kình Tröông Phi".  Veà sau, Dö Ñaønh cuøng ñaøn em laøm cöôùp, trieàu ñình phaûi maát nhieàu coâng môùi deïp ñöôïïc.

"Traâu dong, boø daét".  Hoï nhaø Traâu tuy khuø khôø nhöng khoâng "ngu nhö boø", neân moãi khi ai lôõ queân loái veà "laïc ngoõ naém ñuoâi traâu" thì seõ veà ñöôïc nhaø.  "Ai baûo chaên traâu laø khoå"?  Nhöng ngheà naøo cuõng coù noãi khoù rieâng.  "Ñeå traâu aên luùa.  Baét ñöôïc chaët ñaàu, chaët ñuoâi.  Coøn hai con maét ñem nuoâi meï giaø."  Sô seånh ñeå traâu khoâng chòu "aên coû ñoàng ta" maø cöù xaêm xaêm ñoøi "xöïc phaøn" luùa ruoäng ngöôøi thì nguy to.  Nhö chaøng Ngöu Lang, daãu laø phoø maõ cuûa Trôøi, vì lôõ ñeå traâu aên luùa cuõng bò Trôøi baét phaït khieán vôï choàng phaûi xa nhau, moãi naêm chæ gaëp ñöôïc moät laàn vaøo ngaøy moàng Baåy thaùng Baåy treân caàu OÂ Thöôùc. 

"Cuûa ngon ai thaáy chaúng theøm".  Maï non môn môõn, luùa tróu ñoøng ñoøng nhìn ngon maét, nhöng loaøi ngöôøi chæ muoán "nhoài soï" hoï nhaø Traâu raèng "laøm kieáp traâu aên coû, laøm kieáp choù aên dô" hay "laøm kieáp traâu keùo caày traû nôï", roài coøn ngoït ngaøo duï doã:
"Traâu ôi, ta baûo traâu naøî 
Traâu ra ngoaøi ruoäng traâu caày vôùi ta.
Caáy caày voán nghieäp noâng gia,
Ta ñaâu, traâu naáy, ai maø quaûn coâng
Bao giôø caây luùa coøn boâng
thì coøn ngoïn coû ngoaøi ñoàng traâu aên."

"Traâu ôi ta baûo traâu naøy
Traâu aên cho beùo traâu caøy cho saâu.
ÔÛ ñôøi khoân kheùo chi ñaâu,
Chaúng qua cuõng chæ hôn nhau chöõ caàn..."

Thoaït nhìn caûnh "treân ñoàng caïn, döôùi ñoàng saâu, choàng caày, vôï caáy, con traâu ñi böøa" hay "maï xuoáng röôïc, traâu tröôùc ngöôøi sau" cöù ngôõ coâng baèng.  Nhöng thaät ra, chæ toäi cho hoï nhaø Traâu cöù phaûi "nai löng traâu" ra caày böøa cöïc nhoïc ñeå roài boâng luùa thôm ngon cho ngöôøi höôûng, Traâu ta chæ ñöôïc nhai laïi moùn coû xanh voán laø cuûa mieãn phí vì "trôøi sinh voi sinh coû".  Ñuùng laø khoâng coù caùi daïi naøo baèng, Traâu ôi... 

Theo töû vi Ñoâng Phöông, hoï nhaø Traâu bieåu töôïng cho naêm Söûu, laø chi thöù hai trong thaäp nhò ñòa chi.  Giôø Söûu töø 1 ñeán 3 giôø saùng.  Naêm Kyû Söûu 2009  thuoäc can Ly Chaán trong baùt quaùt, haønh Tích Lòch Hoûa vôùi bieåu töôïng maàu ñoû.  Thieân Can Kyû thuoäc AÂm, haønh Thoå vôùi bieåu töôïng maàu vaøng.  Ñòa Chi Söûu thuoäc AÂm, haønh Thoå vôùi bieåu töôïng maàu vaøng.  Can vaø chi cuøng laø aâm vaø cuøng thuoäc haønh Thoå hoã trôï cho nhau laø moät naêm toát nhieàu thuaän lôïi. 

Nhöõng ngöôøi sinh vaøo naêm 1913, 1925, 1937, 1949, 1961, 1973, 1985, 1997, 2009 thuoäc tuoåi Söûu ñeàu sinh vaøo naêm Söûu caàm tinh con traâu.  Ngöôøi tuoåi Söûu löông thieän, trung thaønh, ñaùng tin caån, coù nhieàu hoaøi baõo, theo kieåu thaø chaäm nhöng chaéc.  Ñoâi khi hôi cöùng ñaàu, ñoäc ñoaùn, nghó ñieàu gì roài thì raát khoù thay ñoåi cho duø ñoâi khi nghó... sai.  Neáu chòu côûi môû, laéng nghe lôøi khuyeân seõ deã thaønh coâng vaø ñöôïc theâm nhieàu ngöôøi yeâu chuoäng quyù meán.  Theo töû vi, töù haønh xung laø Thìn, Tuaát, Söûu, Muøi vaø tam hôïp laø Söûu, Tî, Daäu.  Dòch taàm xaøm thì ngöôøi tuoåi Traâu hôïp vôùi tuoåi Raén vaø Gaø, khaéc vôùi ngöôøi tuoåi Roàng, Choù vaø Deâ.  Roàng lô löûng treân cao, khoâng öa aên coû nhöng taïi sao cuõng bò Traâu gheùt?  Chuyeän Traâu kî vôùi Choù vaø Deâ khoûi noùi cuõng bieát vì ñaõ töøng tranh chaáp kòch lieät trong truyeän Luïc Suùc Trang Coâng.  Gaø tuy cuõng coù xích mích vôùi Traâu trong vuï Luïc Suùc Tranh Coâng, nhöng chaéc thuoäc haøng teùp riu neân Traâu ta khoâng chaáp nhaát.  Chæ laï laø da Traâu tuy daày nhöng bò Raén "nöïng" thì cuõng eâ mình, taïi sao laïi haïp ñöôïc nhæ?  

"Möôøi naêm caép saùch theo thaày.  Naêm thöù möôøi moät vaùc caày theo traâu".  Naãy giôø leõo ñeõo theo hoï nhaø Traâu cuõng ñaõ quaù doâng daøi, xin pheùp ñöôïc chaám döùt baøi vieát ôû nôi ñaây ñeå coøn chuaån bò aên Teát keûo khoâng "traâu chaäm uoáng nöôùc ñuïc" thì doâng caû naêm.  Thaân chuùc quyù vò moät naêm môùi an khang, thònh vöôïng vaø luoân khoeû hôn traâu.   Ai coøn ñang "ñi caày" seõ sôùm thaêng chöùc taêng löông nhöng khoâng taêng vieäc ñeå khoûi phaûi "nai löng laøm nhö traâu".  Ai ñaõ coù gia ñình seõ coù theâm moät Ngheù ngoï ñeå vui nhaø vui cöûa.  Vò naøo coøn thaéc maéc veà vaän maïng naêm nay, xin goïi soá 1-888-BOI-XAM1.

Töù Dieãm
Oct. 31, 2008

========
Taøi lieäu tham khaûo:
1.  Caåm nang chaên nuoâi gia suùc-gia caàm, Hoäi chaên nuoâi Vieät Nam, NXBNN, 2000
2.  Water Buffalo, "Wikipedia, the free encyclopedia", Wikimedia Foundation, Inc.
3.  Con traâu ñaát moät bieåu töôïng ñoäc ñaùo cuûa Tueä Trung, taùc giaû T.T. Thích Ñöùc Thaéng, trang nhaø Quaûng Ñöùc
4. "Töø ñieån thaønh ngöõ vaø tuïc ngöõ Vieät Nam" cuûa giaùo sö Nguyeãn Laân, NXB Khoa Hoïc Xaõ Hoäi, 1997
5. "Baùch khoa toaøn thö", Online
6. "Töø ñieån thaønh ngöõ - tuïc ngöõ Vieät Nam" cuûa Vuõ Dung, Vuõ Thuùy Anh vaø Vuõ Quang Haøo, NXB Vaên Hoùa - Thoâng Tin, 2000.
7.  Trang Ca Dao vaø Tuïc Ngöõ, e-cadao, online

0 comments:

Post a Comment

 
;